Eg har sove og drøymd. No over ein kaffikopp huskar eg ingenting. Men føler at dei var gode.
Dagen er i gong. Eg har tenkt å baka. Men er ikkje heilt sikker på kva, kva eg skal plukka av lista mi. Fann noko som heite kanelstjerner, dei har eg lyst til å prøva. Og så må eg hente yngste jenta mi. Ho var bedt i fødselsdag i går kveld. Den var heldt der besteforeldra bor, så ho skulle overnatta hos dei. Så da slo vi mange fluer i eit smekk, midt på vinteren………dette skulle være morosamt altså.
Eg fekk beskjed om at bilen var ferdig, så henta den. Henta mor så ho fekk handla. Eg var litt tafatt, men fekk kjøpt inn julebrusen.
Og så køyrde vi heim til foreldra mine. Dekte på bordet for å eta.
Nei…., vi åt ikkje gamalost i djuptallerkner. Men da gamalosten faren min sverer til hamna midt på bordet syntest eg det såg så morosamt ut.
Vi åt graut.
Og etterpå kaffi med lussekattar til. Og dei var kjøpt.
Tenk det!
For først gong på over tjue -, tretti år gløymde eg at det var st. Lucia.
Ein gong, da barna var små, tok eg med meg ein haug med lussekattar og reiste ut til foreldra mine på overrasking. Da budde vi ein og ein halv køyretime unna. Jentene hugsa vi sto opp tidlig. Eg hadde en gong en ide om å ta med meg nybaka lussekatter og dra på besøk til nokon kvart år. Og det vart eit besøk i går også, men med kjøpte utgaver. Dei var nok ikkje så gode.
Det var ei slik tillitsfull tyngd i den vesle jenta. Eit nydeleg, nytt lite menneske var kome.
I går var det 21 år sidan. Eg hadde sagt tydeleg i frå at vi ville feira. “Asbjørg kjem”, sa eg til Lucas. Han spissa øyra og sprang bort til vindauga og pistra. Samstundes kom bussen og eg slapp ein glad hund ut som byksa henne i møte.
I går feira vi. Eg rakk ikkje frukosten på senga, for plutseleg var jenta stått opp og der. Så vi tok den i fellesskap i stova.
Miranda ville gjerne delta. Dyra søkjer seg i nærleiken til henne som runda år. Det gjer dei uansett dag, når ho er heime.
Vi skulle ha ein triveleg dag, og ho valte vekk stress. Ho tende ljos over alt i god tid før gjestane kom. Eg fekk streng beskjed om å gå og ordne meg. “Ja, men teppet er ikkje støvsuga” sa eg. Men skjønte det var feil svar. Og på badet hadde ho også tend ljos. Det var frykteleg godt og å skru på dusjen i skinnet frå blafrande ljos. Det skapa ei eiga ro.
Og før gjestane kom fekk vi tid til ein kopp kaffi.
Ettermiddagen og kvelden vart koseleg med varme både i rommet og i sjela.
Sola skin innover golvet i lange banar og på fatet ligg ein gjeng flekkete bananar. Sola rullar enno over fjella, men eg trur ho blir litt oppskrapa under magen. I natt har mister frost vore på vitjing, det låg att vitnemål i skuggane.
Og eg har ferie og hadde ei nokså god plan om strand og sommarklede og slikt. Fordi eg trudde eg kunne ha godt av det. Men så spekulerte eg på at eg kanskje ikkje ville ha godt av det likevel. Sanden og stranda med ei bok har nok fungert fenomenalt. Men så var det den haugen med papir eg berre må igjennom og som ikkje kunne venta, – kan ikkje venta lengre enn til i morgon. Den er så frykteleg vanskeleg å koma til denne dungen. Det er frykteleg dumt, men slik er det. Så ferien min vart eit opphald framom ein papirdunge. Men i morgon er eg fri. I morgon må eg væra fri og ferdig med dungen. Men sola skin og det er godt. Det vert lettare da.
Eg er nokså flink til å plaga meg sjølv. Det skal eg slutta med.
I går greidde eg ikkje finne unnskyldningar for å ikkje køyre vekk eit lass søppel. Eg streva med å få hengaren på, den sto så kjelkete til og var så tung. Eg sukka, stønna og pesa og hadde så klart lyst å berre gå i frå det. Men eg tenkte på kor godt det ville verta etterpå, når det var gjort. Uansett kor sur mannen som er sjef over søppelet ville bli når eg kom, over mine ryggeeigenskapar. Eg har vore i disputt med han før.
Eg innrømmer det tvert, eg er ikkje flink til å rygge med hengar. Og det liker ikkje han som bestemmer over plassen, han syntes ikkje eg hadde noko der å gjera med ein hengar da. Så da vert turen dit eit enno større tiltak enn berre å slite med å fylla hengaren full og få den på bilen.
Sist eg var der bestemte meg for å få til rygginga, og da gjekk det faktisk. I går fekk eg sola rett i augo da eg skulle rygge meg attover, så eg kom ikkje dit eg skulle. Det kom og ein bil til som kunne rygge, og eg syntest han tok på seg eit oppgjeve ansikt, mannen, ikke bilen, – men eigentleg drit eg i menn som tek på seg forskjellege ansikt når dei sit bak eit ratt.
Det er noko med menn og ratt. Sist eg var i Trondheim var eg utsett for eit par av desse mennene som tek på seg dette spesielle oppgjeve ansiktet. Den eine fløyta til og med, og eg må seia eg ikkje skjøna kvifor. Det er ikkje så enkelt når det er vegarbeid og du ikkje kan køyra dit du skal.
Den andre reaksjonen var ein mann som rista sakte fram og attende på hovudet, slik frå side til side.. Som ei slags øgle. Det eg gjorde var så forferdeleg at han måtte riste sakte att og fram på hovudet for å understreka kor ille min opptreden var. For han trudde sikkert at da ville eg verta så mykje betre når han rista på hovudet som i sakte kino. Kor dum går det an å bli tenkte eg. No var det ikkje så ille det eg gjorde, eg heldt på å køyre inn på ein veg, men stoppa da eg såg bilen til denne mannen kom. Men eg køyrde litt for langt fram, men ingen fare for noko samanstøyt .
No er det slik at i motsetning til rygging med hengar, så veit eg at eg er ein nokså bra bilkøyrar. Så eigentleg er menn som skal understreka med ansiktsuttrykk kva dei synest om mi bilkøyring komisk, og det er bra – for dei har kunne ført til at eg har vorte usikker. Det har ingen hatt noko bruk for. Ein tanke for menn med for mykje ansikt bak eit ratt.
Men i går var mannen som er sjef over søppelplassen heilt eineståande, mest som ein kunne kalle han for blid. Da eg sa eg skulle eigentleg ha stått der, for det var mest av slikt søppel eg hadde, sette han seg utan å kny inn i bilen for å rygge den på riktig stad. Men eg såg også han hadde problem med å rygge med sola i augo.
Og til slutt, etter og ha køyrd enno fleire lass med hengaren vil eg og verta flink. Men eg har ikkje teke meg tid til å øve.
Vi menneskjer har så lett for å tru for mykje at vi veit. Vi veit eigentleg så frykteleg lite. Vi veit det vi har erfart og lært. Men alle har vi så alt for lite kunnskap til å vite alt. Og mang ein gong er det slik at dess mindre vi veit desto meir trur vi at vi veit. Heile tida vert vi utsett for påverking av at vi skal ta til oss ei særskilt haldning. For eksempel kan ein sjå på presentasjonen av nyheite frå NRK og TV2, dei kan ofte ha ei vinkling som avvik frå kvarandre. Dei vil ha oss til å tenkje på forskjellege måtar.
Så har vi fått eit program på NRK som kallast Folkeopplysningen, der dei legg legevitskapen til grunn. Dei klaskar i bordet forskingsresultat på eit slikt vis at vi skjønar kor dum vi har vore fordi vi har trudd på slikt som kiropraktorar og kinesiologi, for her er vi narra fortel dei oss.
Eg tenker det er mest utruleg at ein i 2014 kan senda eit slikt program, der ein latterleggjær andre profesjonar under naturvitskapen si fane. Men som sjåar kan du ikkje etterprøva dette, for du har ikkje kunnskapen, det vert ei sak du brukar følelsane på. Og det er dei vi brukar, etter vi har vorte påverka i den eine eller andre retninga.
Tru på naturvitskap eller Gud.
Og alt, heile tida vert vi bombardert med argument for at vi skal meine det eller slikt.
Takke meg til menn med ristande hovud, dei er for oftast enkle og ukompliserte. Du veit kva dei vil ha.
Sola lagar lange skuggar. Men den er her enno. Eg skulla ha vore ute for å lytta på den, for kva den ville seia om saka. Men den tie klokleg stille. Eg har tenkt at når eg er kome dit at eg ikkje treng å seie meir, da har eg nådd målet. Da er eg vorte klok. Når alle kan halde på med sitt og eg kan berre bruka øyra. At munnen min ikkje treng å uttale eit ord. Men eg er inga sol. Eg er berre meg, med alt for mange ord som eg må tømma meg for. Og det er for så vidt greitt det. For meg.
Ei helg er snart over. Sola skin enno gjennom vindauget mitt takka væra flyttinga av klokketida. Eg trur at det er enno er lenge til kveld, men veit at det ikkje stemmer. Kjenner kvelden har eit vemodig strøk. Jentene mine har reist etter helga. Ho midt i mellom vil det nok bli ei stund til kjem gåande opp vegen til huset, ei stund til legg seg i senga si, ei stund til……
Ei stund der eg er den som sit heime og ventar, ei stund der fantasien har fritt spelerom, ei stund der eg vil kjenne kva det er å væra så inn i hampen glad i nokon som eg ikkje når slik rett fram.
Så satt eg der. Modellen stilte seg opp. Tre minutt først, oppvarming. Fram med papir og tegneutstyr. Så var vi i gong. Tida fantes ikkje meir. Fokuset var på form, avstand, forkortingar, tyngdepunkt, lys og skygge.
På starten av dagen tok eg med meg kroppen min ut. Det kjentes at eg har gjort det litt i kraftigaste laget i det siste. Fikk meg ein ekstratur her om dagen da eg hadde klart å rota bort mobilen. Eg trudde det hadde skjedd i eit bratt lende, så eg gjekk opp att turen så langt eg rakk før mørket kom. Telefonen viste det seg eg hadde lagt på biltaket, så den fekk seg både ein luft seglas og ei overnatting ute. Dette overlevde den. Men kroppen min surmular etter dette om dagen.
Så da eg fikk kjasa den over dørstokken i dag, og håpa at den skulle bli blid når den kjende den friske lufta – så vart den ikkje det. Den sukka og stønna og bar seg som eit heilt trøskverk. Eg bruka den til å få inn ved, for endeleg er stokkane mine på tur til å bli det som heile tida har vore meining; ved. Og mitt tidlegare forsøk med vedarbeid druknar når det kjem verktøy med “musklar”.
Fornufta må fram. Med litt grov, hes stemme og knute i nakken ser ho på meg over brillekanten.
Det kalde blikket er kanskje ikkje så kaldt likevel, om ein ser godt etter. Det er nok eit snev av omsorg i det. Eller kanskje er det til og med mykje omsorg.
Ho er berre så fryktelig kjedeleg i dei grå kleda knappa godt opp i halsen. Ho held opp fingeren framom meg og seier “du veit”. Og eg må berre seie meg einig, eg veit. Eg tru eg veit. Og eg veit.
I fjor på denne tida var jeg i Östersund. Jeg fant ut jeg ville kopiere noe jeg så der. En bøtte full av ris pynta med fargerike stoffremser. Slik ville jeg også ha, tenkte jeg, og fant meg stoff i fine farger som jeg klipte opp. Jeg gikk ut i sola og knytta stoffremsene på riset. Følte at denne handlinga ute i sola nesten var rituell.
